Europejski plan działania na rzecz zwalczania przestępczości zorganizowanej, korupcji i prania pieniędzy

Przestępczość zorganizowana, korupcja i pranie pieniędzy są obecnie zjawiskami globalnymi, wymagającymi reakcji na taką samą skalę. UE będzie musiała stawić czoła tym wyzwaniom za pomocą odpowiednich narzędzi, opartych na najbardziej zaawansowanych przepisach w państwach członkowskich.

W związku z tym w marcu 2012 r. powołano specjalną komisję parlamentarną, której celem było zbadanie i przeanalizowanie działalności przestępczej, a następnie opracowanie kompleksowego i ustrukturyzowanego planu jej zwalczania na szczeblu UE.

Komisja Specjalna ds. Przestępczości Zorganizowanej miała ograniczoną kadencję wynoszącą półtora roku i, zgodnie ze swoim mandatem, przygotowała sprawozdanie śródokresowe, przegłosowane w czerwcu ubiegłego roku, a teraz sprawozdanie końcowe, dotyczące obszarów tematycznych opisanych w dalszej części.

Gromadzenie międzynarodowej wiedzy specjalistycznej w celu analizy przestępczości zorganizowanej i opracowania środków legislacyjnych

W czasie trwania mandatu odbyło się 15 przesłuchań i 24 spotkania z komisarzami europejskimi Cecilią Malmström, Algirdasem Šemetą, Viviane Reding i Michelem Barnierem, a także z innymi przedstawicielami instytucji i agencji UE, międzynarodowymi ekspertami z organizacji międzynarodowych, takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, Bank Światowy i Rada Europy, władzami krajowymi i policją sądową oraz naukowcami i członkami społeczeństwa obywatelskiego.

Ponadto kilka delegacji Komitetu odwiedziło Belgrad, Mediolan, Palermo, Rzym, Hagę i Waszyngton, aby wysłuchać prawie 150 władz i ekspertów zaangażowanych na różne sposoby w zwalczanie działalności przestępczej, w tym przestępczości międzynarodowej. Głównym celem był audyt instrumentów legislacyjnych skutecznie wykorzystywanych do zwalczania przestępczości zorganizowanej na szczeblu krajowym.

Specjalny Komitet ds. Przestępczości Zorganizowanej, Korupcji i Prania Pieniędzy (Komitet CRIM) zakończył już swoje prace i przyjął ostateczne zalecenia na posiedzeniu Komitetu we wtorek 17 września.

Europejski plan działania na lata 2014-2019

Salvatore Iacolino, włoski eurodeputowany z Grupy EPL i wiceprzewodniczący Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, jest stałym sprawozdawcą Komisji Specjalnej ds. przestępczości zorganizowanej. W związku z tym był odpowiedzialny za opracowanie zaleceń w raporcie, który ma służyć jako przewodnik dla rozwoju prawodawstwa w dziedzinie przestępczości zorganizowanej, zarówno na poziomie UE, jak i państw członkowskich.

W swoim raporcie końcowym Iacolino wezwał do wdrożenia europejskiego planu działania na lata 2014-2019 w celu wyeliminowania przestępczości zorganizowanej, korupcji i prania pieniędzy. Mapa drogowa zawiera kilka pozytywnych priorytetów, takich jak:

• zdefiniowanie czynów przestępczych, w tym udziału w organizacjach o charakterze mafijnym i prania pieniędzy na własną rękę (gdzie sprawca przestępstwa źródłowego ukrywa nielegalne pochodzenie dochodów, które uzyskał dzięki przestępstwu źródłowemu);
• zniesienie tajemnicy bankowej;
• wyeliminowanie rajów podatkowych;
• promowanie zajmowania i konfiskaty mienia pochodzącego z działalności przestępczej;
• kryminalizacja oszustw sportowych;
• wprowadzenie odpowiednich kar za cyberprzestępczość;
• wyeliminowanie handlu ludźmi i pracy przymusowej, zwłaszcza gdy dotyczą one nieletnich i kobiet;
• wprowadzenie ogólnoeuropejskiego opodatkowania osób prawnych, które będzie jak najbardziej jednolite, równe i jednorodne;
• wzmocnienie walki z przestępstwami przeciwko środowisku i handlem narkotykami;
• zapewnienie szybkiego wzajemnego uznawania środków sądowych;
• ustanowienie i uruchomienie Prokuratury Europejskiej;
• uznanie istotnej roli dziennikarstwa śledczego w identyfikowaniu poważnych przestępstw.

Jak walczyć z przestępczością zorganizowaną

Wśród środków, które należy podjąć w walce z przestępczością zorganizowaną, w sprawozdaniach śródokresowym i końcowym podkreślono:

• uznanie udziału w organizacjach o charakterze mafijnym za przestępstwo we wszystkich państwach członkowskich UE;
• harmonizację ustawodawstwa krajowego;
• promowanie zajmowania i konfiskaty mienia pochodzącego z działalności przestępczej oraz jego ponownego wykorzystania do celów społecznych zgodnie z zasadą pomocniczości;
• przepisy wykluczające podmioty gospodarcze skazane prawomocnym wyrokiem za przestępczość zorganizowaną, korupcję lub pranie pieniędzy z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w dowolnym miejscu w Unii Europejskiej;
• ustanowienie i uruchomienie Prokuratury Europejskiej, wyposażonej w niezbędne zasoby ludzkie i finansowe
• wsparcie dla europejskich agencji, takich jak Europol i Eurojust, a także wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych (utworzonych w celu prowadzenia dochodzeń karnych w jednym lub kilku państwach członkowskich w dziedzinie handlu narkotykami i ludźmi oraz terroryzmu) oraz biur ds. odzyskiwania mienia (organy państw członkowskich odpowiedzialne za odzyskiwanie dochodów z przestępstw).

Co dalej? Wdrażanie ram prawnych obejmujących całą UE

Według Salvatore Iacolino, wszystkie prace przeprowadzone przez Specjalny Komitet ds. Przestępczości Zorganizowanej to dopiero początek i okazja do poruszenia tej kwestii na szczeblu europejskim.

Teraz potrzebne są spójne ramy prawne na poziomie europejskim, a także np:

• wzmocnienie mechanizmów przejrzystości w administracji publicznej;
• promowanie samoregulacji przedsiębiorstw w dziedzinie korupcji;
• przyjęcie szczegółowych zasad dotyczących kupowania głosów;
• wzmocnienie współpracy z systemem bankowym oraz agencjami europejskimi i organizacjami międzynarodowymi.