Europa moet het heft in handen nemen

De illusie van eeuwige vrede in Europa is afgebrokkeld. De oorlog in Oekraïne, de opleving van autoritaire regimes en de groeiende instabiliteit aan de zuidflank van Europa hebben decennia van strategische zelfgenoegzaamheid aan diggelen geslagen. Het tijdperk van het 'vredesdividend' na de Koude Oorlog is voorbij.

Geconfronteerd met een drastisch veranderd mondiaal veiligheidslandschap en met de afnemende betrokkenheid van de Verenigde Staten bij de Europese veiligheid, kan Europa het zich niet langer veroorloven om strategisch afhankelijk te blijven. We moeten handelen - en we moeten samen handelen. Onze burgers verwachten tastbare veiligheid, geen hoogdravende retoriek, en het is de verantwoordelijkheid van Europa om die waar te maken.

Het is tijd voor een permanente, volledig uitgeruste Europese commando- en controlestructuur (C2): een robuust multinationaal militair hoofdkwartier dat in staat is autonome operaties te leiden, de inspanningen van de lidstaten te coördineren en militaire macht te integreren met Europa's diplomatieke, informatieve en economische instrumenten.

De tijd is rijp om een permanente, volledig uitgeruste Europese commando- en controlestructuur (C2) op te zetten: een robuust multinationaal militair hoofdkwartier dat in staat is autonome operaties te leiden, de inspanningen van de lidstaten te coördineren en militaire macht te integreren met de diplomatieke, informatieve en economische instrumenten van Europa.

Europese landen tonen nu al de politieke wil om gezamenlijk op te treden. Operaties zoals Takuba, ASPIDES en Atalanta bewijzen dat samenwerking mogelijk is, zelfs buiten het conventionele kader van het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (GVDB). Maar deze ad-hocstructuren zijn geen vervanging voor een geïntegreerde, permanente capaciteit. Bij gebrek aan een Europees alternatief worden operaties vaak geleid vanuit het hoofdkwartier van een leidende natie of zelfs gedelegeerd aan de NAVO-commandostructuur. Deze versnippering leidt tot tijdverlies en ondermijnt de verantwoordingsplicht.

Als Europa een serieuze geopolitieke speler wil zijn, moet het een verenigd militair hoofdkwartier oprichten dat niet alleen ontworpen is om crises te beheersen, maar ook om te vechten en te winnen in conflicten met een hoge intensiteit. Dit zou een paradigmaverschuiving betekenen op het gebied van personeel, middelen en technologie, waaronder de behoefte aan veilige, door Europa gecontroleerde digitale netwerken en communicatiemiddelen.

De bestaande Militaire Staf van de EU (EUMS) beschikt over alarmerend weinig middelen, met een mager jaarlijks budget van 30 miljoen euro en slechts ongeveer 100 personeelsleden. SHAPE, het NAVO-hoofdkwartier, is gebouwd voor de strijd en heeft verhoudingsgewijs 15 keer meer operationeel personeel. Het is tijd om over te stappen op een 'EUMS+'.

Europa deelt al doctrine, traint samen en zet gezamenlijk in. Maar voor strategische integratie is meer nodig: een herzien bestuur van de EUMS, het delen van inlichtingen, gemeenschappelijke logistiek en de harmonisatie van veiligheids- en defensieaankopen, met een duidelijke Europese voorkeur. En, het allerbelangrijkste, een politieke consensus over wie beslist in tijden van crisis. Effectieve bevelvoering is onmogelijk met versnipperd leiderschap.

Strategische autonomie binnen vijf tot zes jaar is een haalbaar doel, mits we deze hervormingen nu in gang zetten en een Europees defensiebudget toewijzen dat past bij de uitdagingen die voor ons liggen. De huidige 0,8% van het Meerjarig Financieel Kader (MFK) is onvoldoende. Zowel de Europese Commissie als de voorzitters van de Europese Raad hebben de lidstaten terecht opgeroepen om hun militaire uitgaven te verhogen tot boven de huidige 2%. De EU moet echter ook zelf het initiatief nemen en garanderen dat de defensiegerelateerde investeringen in het volgende MFK deze prioriteiten weerspiegelen. Dat betekent dat defensie moet worden behandeld met de ernst van een echt Europees beleid.

Dit vereist ook een heroverweging van het Strategisch Kompas. De vraag is nu niet hoe we de NAVO kunnen aanvullen, maar of we voorbereid zijn op het moment dat de Amerikaanse steun mogelijk wegvalt of vermindert. Zoals het presidentschap van Trump heeft aangetoond, is dat moment niet langer hypothetisch; het is een voorzienbare realiteit.

Retoriek moet plaatsmaken voor vastberadenheid. We hebben de middelen, de knowhow en het collectieve militaire potentieel. Wat we nu nodig hebben is de durf om ze verstandig en onafhankelijk te gebruiken. Met de oprichting van een autonoom Europees commando willen we bewijzen dat de Europese Unie de verantwoordelijkheid voor haar eigen veiligheid op zich kan nemen wanneer dat het belangrijkst is. Het is een gedurfde stap, maar wel een noodzakelijke stap voor een Unie die geopolitieke relevantie nastreeft.

Retoriek moet plaats maken voor vastberadenheid. We hebben de middelen, de knowhow en het collectieve militaire potentieel. Wat we nu nodig hebben is de durf om ze verstandig en onafhankelijk te gebruiken. Met de oprichting van een autonoom Europees commando willen we bewijzen dat de Europese Unie de verantwoordelijkheid voor haar eigen veiligheid op zich kan nemen wanneer dat het belangrijkst is.

Volgens de commissaris voor Defensie en Ruimtevaart, Andrius Kubilius, staat Europa voor een dubbele plicht: zich voorbereiden op mogelijke Russische agressie op de korte termijn en plannen voor een herbalancering van het trans-Atlantische bondgenootschap op de lange termijn. Beide vereisen dezelfde basis: institutionele paraatheid, gemeenschappelijke capaciteit en politieke wil.

We leven niet langer in een wereld die gebaseerd is op regels. Geweld, en niet diplomatie, bepaalt steeds meer de resultaten in de wereld. Als Europa een speler wil blijven en niet slechts een speelveld, moet het zichzelf dienovereenkomstig uitrusten.

Een permanente, autonome Europese C2-structuur is niet alleen een militaire noodzaak. Het is een test voor de politieke volwassenheid van Europa. We hebben de instrumenten. We hebben de knowhow. Wat we nu nodig hebben is de moed om te leiden. De EVP-Fractie is klaar om de weg te wijzen.