Bezpieczeństwo i suwerenność lekowa UE - Akt o Lekach Krytycznych przyjęty w komisji

Posłowie Komisji Zdrowia Publicznego PE (SANT), której przewodniczy poseł Adam Jarubas, przyjęli stanowisko ws. Aktu o Lekach Krytycznych (CMA, Critical Medicine Act) przy 27 głosach za, 1 głosie przeciw, i ośmiu  wstrzymujących się. Poseł Adam Jarubas, zabiegał o tę legislację od początku minionej kadencji. Zainicjowanie prac nad Aktem o Lekach Krytycznych, było jednocześnie jednym z priorytetów Prezydencji Polski w Radzie UE 2025. 

„Istnieje poziom produkcji leków, który decyduje o zdrowiu i życiu Europejczyków, poziom, który stanowi granicę między normalnym funkcjonowaniem, a bezpieczeństwem obywateli UE. Musimy zapewnić ten poziom w UE, przenosząc produkcję i łańcuchy dostaw do Europy, dywersyfikując dostawy w oparciu o wiarygodnych partnerów, na bezpiecznych szlakach handlowych, którzy podzielają nasze wartości. Odpowiedzią na te wyzwania będzie Akt o Lekach Krytycznych, który poprawi bezpieczeństwo lekowe Europejczyków, ale także przyczyni się do reindustrializacji i poprawy konkurencyjności Unii Europejskiej” – skomentował głosowanie Adam Jarubas.

Europa importuje obecnie 80% najbardziej powszechnych, tańszych, leków generycznych lub substancji używanych do ich produkcji. W pewnych przypadkach Europa w ogóle nie produkuje niektórych leków i jest w 100% zależna od importu ratujących życie leków onkologicznych, sercowo-naczyniowych i autoimmunologicznych, a także substancji używanych do ich produkcji, w tym substancji czynnych (API).

„W zakończonych w miniony czwartek negocjacjach z Radą pakietu farmaceutycznego, największej od 20 lat reformy rynku leków w UE, którym miałem zaszczyt przewodzić z ramienia Parlamentu Europejskiego, przyjęliśmy wiele rozwiązań, które będą wspierać innowacyjne terapie na schorzenia dziś bez odpowiedzi, równą dostępność do leków w UE i obniżających ich ceny. Ale jaki pożytek z tego, że lek zostanie opracowany, formalnie zarejestrowany w państwach UE i będzie nas nawet na niego stać, jeśli nie będzie fizycznie dostępny w Europie, ponieważ jest eksportowany na inne rynki, jest pod presją polityki międzynarodowej lub dostawy zostaną odcięte z powodu pandemii, zakłóceń w transporcie, napięć geopolitycznych, sankcji, ceł, blokad morskich lub otwartych konfliktów? Co, stanie się jeśli, podobnie jak w przypadku energii z Rosji, staniemy w obliczu nagłego i natychmiastowego odcięcia importu tych leków?” - pyta Adam Jarubas. 

Akt o Lekach Krytycznych to ostatni brakujący element pakietu działań Komisji Europejskiej na rzecz przeciwdziałania uzależnieniu Europy od importu leków i substancji potrzebnych do ich produkcji, zapobiegania niedoborom leków i podnoszenia bezpieczeństwa lekowego UE na wypadek kryzysów międzynarodowych. To także element domykający pakiet farmaceutyczny, w sprawie którego delegacja Parlamentu Europejskiego pod przewodnictwem posła Jarubasa osiągnęła porozumienie z przedstawicielami rządów w Radzie wczesnym rankiem w czwartek 11 grudnia.

„Akt o Lekach Krytycznych otwiera drogę do szerszego wykorzystania krajowej pomocy publicznej do finansowania potrzebnych inwestycji. Niestety, poleganie wyłącznie na krajowej pomocy publicznej stwarza ryzyko zakłóceń na jednolitym rynku ze względu na zróżnicowane możliwości budżetowe poszczególnych państw członkowskich. Ryzyko to zostało podkreślone między innymi przez Enrico Lettę w jego sprawozdaniu dla Rady z wiosny 2024 r. Aby przeciwdziałać temu ryzyku, niezbędne jest finansowanie na poziomie europejskim oparte na zasadzie solidarności. Dlatego cieszę się, że komisja SANT poparła m.in. moje poprawki zakotwiczające Akt o Lekach Krytycznych w obecnym i przyszłym wieloletnim budżecie UE jak i pomysł utworzenia dedykowanego Funduszu Leków Krytycznych” – podkreślił Adam Jarubas.

W przyjętych w głosowaniu poprawkach do projektu Komisji Europejskiej, posłowie SANT, wzmacniają wachlarz instrumentów na rzecz ściągania na powrót do UE, w tym do Polski, produkcji leków i zasobów potrzebnych do ich produkcji, wspierania inwestycji strategicznych ze środków krajowych i Europejskich, uproszczeń i szybkich ścieżek dla takich inwestycji, czy nowych form sektorowych partnerstw międzynarodowych pozwalających na dywersyfikację i obniżanie ryzyka niedoborów leków, dzięki współpracy z państwami sojuszniczymi politycznie i gospodarczo.

Stanowisko przyjęte w SANT trafi na sesję plenarną w styczniu 2026, a po przyjęciu stanie się mandatem do negocjacji trójstronnych miedzy PE, Komisja Europejską i  z Radą UE. Rada swoje stanowisko negocjacyjne przyjęła 2 grudnia. Poseł Jarubas będzie prowadził posiedzenia negocjacyjne  ze strony PE i zdecyduje czy wypracowane porozumienie spełnia oczekiwania PE.