Σπάζοντας τη σιωπή στην ψυχική υγεία

Έχει η Ευρώπη την πολυτέλεια να αγνοεί την ψυχική υγεία;

Κάθε Οκτώβριο, κάνουμε μια σύντομη παύση για να μιλήσουμε για την ψυχική υγεία. Αλλά για εκατομμύρια Ευρωπαίους, αυτό δεν είναι ένα θέμα μιας ημέρας. Είναι η καθημερινή ζωή. Είναι η φοιτήτρια που φοβάται να βγει από το δωμάτιό της στον κοιτώνα. Ο πατέρας που έχει να κοιμηθεί εβδομάδες. Ο νοσηλευτής που παρέχει φροντίδα αλλά δεν μπορεί να τη ζητήσει.

Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας -η ψυχικήυγεία είναι ένα καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα-δενπρέπει ναέχει μόνο απήχηση. Θα πρέπει να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου επειδή οι αριθμοί λένε μια απογοητευτική ιστορία: ένας στους οκτώ ανθρώπους παγκοσμίως ζει με κάποια διαταραχή της ψυχικής υγείας. Στην Ευρώπη, σχεδόν οι μισοί από όλους τους πολίτες (46%), σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του Ιουνίου 2023, δηλώνουν ότι έχουν βιώσει συναισθηματική ή ψυχολογική δυσφορία τον τελευταίο χρόνο. Και μεταξύ αυτών που αγωνίστηκαν, περισσότεροι από τους μισούς δεν έλαβαν επαγγελματική βοήθεια.

Η πανδημία έριξε την αυλαία σε κάτι που πολλοί ήδη γνώριζαν. Η απομόνωση, η οικονομική πίεση και ο φόβος δημιούργησαν μια τέλεια καταιγίδα. Αλλά η καταιγίδα δεν πέρασε. Ακόμη και τώρα, οι μεγάλες λίστες αναμονής, οι υποχρηματοδοτούμενες υπηρεσίες και το στίγμα εμποδίζουν τους ανθρώπους να λάβουν τη φροντίδα που χρειάζονται.

Το κόστος; Δεν είναι μόνο συναισθηματικό. Είναι και οικονομικό. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, τα ζητήματα ψυχικής υγείας κοστίζουν στην ΕΕ πάνω από 600 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο, δηλαδή πάνω από το 4% του ΑΕΠ μας. Πρόκειται για χαμένη παραγωγικότητα, ημέρες ασθενείας και εκτροχιασμένες ζωές.

Οι πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ μιλούν δυνατά. Διαβάζουμε όλο και περισσότερο για τη δυσχερή θέση των νέων σε όλη την Ευρώπη που αντιμετωπίζουν ζητήματα όπως η επαγγελματική εξουθένωση και παλεύουν με προβλήματα ψυχικής υγείας. Αντικατοπτρίζουν το κρυμμένο ανθρώπινο κόστος πίσω από τα δεδομένα: τον πόνο που δεν εμφανίζεται στα λογιστικά φύλλα, αλλά σε ζωές που διακόπτονται και μέλλοντα που μπαίνουν σε αναμονή. Και όμως, ακόμη και αν η ευαισθητοποίηση αυξάνεται, το χάσμα μεταξύ ανάγκης και πρόσβασης παραμένει μεγάλο.

Η ψυχική περίθαλψη εξακολουθεί να είναι μια λοταρία ταχυδρομικών κωδικών. Η γεωγραφία, το εισόδημα ή ακόμη και η ηλικία μπορούν να αποφασίσουν αν κάποιος θα λάβει βοήθεια ή όχι.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ομάδα ΕΛΚ πιέζει για μια νέα προσέγγιση. Μία που τοποθετεί την ψυχική υγεία εκεί που ανήκει: στο επίκεντρο της χάραξης πολιτικής της ΕΕ.

Πίσω στο 2023, υποστηρίξαμε τη σύσταση ειδικής επιτροπής για τη δημόσια υγεία. Αυτό ήταν μόνο η αρχή. Σήμερα, η επιτροπή αυτή συνεργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κορυφαίους εμπειρογνώμονες για τη συλλογή δεδομένων, τη διαμόρφωση στρατηγικής και τη λογοδοσία των θεσμικών οργάνων.

Καλύτερα δεδομένα σημαίνουν έγκαιρη ανίχνευση. Νωρίτερη ανίχνευση σημαίνει καλύτερα αποτελέσματα. Αλλά δεν πρόκειται μόνο για αριθμούς. Αφορά τους ανθρώπους, ιδίως τους νέους. Οι νέοι της Ευρώπης αντιμετωπίζουν πρωτοφανή επίπεδα άγχους, ανησυχίας και κατάθλιψης. Η ομάδα του ΕΛΚ ζητά εκπαίδευση για την ψυχική υγεία στα σχολεία, περισσότερη υποστήριξη για τους εκπαιδευτικούς και τις οικογένειες, και ταχεία πρόσβαση στη φροντίδα για τους νέους τόσο εντός όσο και εκτός των εκπαιδευτικών συστημάτων.

Πιστεύουμε επίσης ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας πρέπει να είναι οικονομικά προσιτές και εύκολα προσβάσιμες. Αυτό σημαίνει περισσότερες επενδύσεις, ναι. Αλλά σημαίνει επίσης πιο έξυπνες επενδύσεις: στην εκπαίδευση, την έρευνα, την πρόληψη και τη διασυνοριακή συνεργασία. Κανείς δεν πρέπει να μένει πίσω επειδή ζει σε λάθος χώρα ή επειδή δεν μπορεί να πληρώσει τον κατάλληλο θεραπευτή.

Η πολιτική για την ψυχική υγεία δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως δευτερεύον ζήτημα. Αποτελεί το θεμέλιο μιας υγιούς, παραγωγικής και ανθεκτικής Ευρώπης. Μπορεί λοιπόν η Ευρώπη να αντέξει οικονομικά να επενδύσει στην ψυχική υγεία; Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να μην το κάνουμε. Μια ισχυρότερη Ευρώπη ξεκινά με πιο υγιή μυαλά. Ας κάνουμε την ψυχική υγεία δικαίωμα, όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στην πράξη.