Έγγραφο θέσης για την Μεσόγειο

Σταθερότητα στην περιοχή της Μεσογείου σημαίνει σταθερότητα στην Ευρώπη

Η παγκόσμια στρατηγική της ΕΕ και η επανεξέταση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας αποτελούν μοναδική ευκαιρία για τον επανασχεδιασμό της πολιτικής της ΕΕ για τη Μεσόγειο. Η Κοινοβουλευτική  Ομάδα του ΕΛΚ έχει απευθύνει έκκληση να συμπεριληφθεί ένας περιορισμένος αριθμός προτεραιοτήτων στην εν λόγω στρατηγική. Η περιοχή της Μεσογείου θα πρέπει να συγκαταλέγεται στις κορυφαίες προτεραιότητές της, με επίκεντρο την πρόληψη των συγκρούσεων και την καταπολέμηση των βαθύτερων αιτίων της ευάλωτης κατάστασης στη Νότια Γειτονία.

Η Κοινοβουλευτική μας Ομάδα έχει επισημάνει την ανάγκη αντιμετώπισης των γειτόνων μας στη Μεσόγειο ως εταίρων στους διαφοροποιημένους διαλόγους για την πολιτική και την ασφάλεια. Τα ζητήματα ασφαλείας θα πρέπει να ενταχθούν εκ νέου, και με πιο αποτελεσματικό και συνεκτικό τρόπο, στην ανανεωμένη στρατηγική της ΕΕ για τη Μεσόγειο. Επιπλέον, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην επίτευξη αυξημένης πολιτικής και οικονομικής ολοκλήρωσης μεταξύ των νότιων εταίρων μας.

Μολονότι η σταθεροποίηση της περιοχής από πλευράς ασφάλειας είναι κορυφαία προτεραιότητα για την Ευρώπη, η αξιοποίηση του οικονομικού και ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής της Μεσογείου είναι εξίσου σημαντική για την επίτευξη διαρκούς ειρήνης και ευημερίας, κάτι που θα ωφελήσει τόσο τους Ευρωπαίους, όσο και τους γείτονές τους. Είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον μας να εργαστούμε για μια δυναμική και ακμάζουσα περιοχή της Μεσογείου, που θα απολαμβάνει την ειρήνη και την ασφάλεια καθώς και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Για τον σκοπό αυτό, απαιτούνται συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και μέτρα ώστε να δημιουργηθεί μια πραγματική γέφυρα που να συνδέει την ΕΕ, τους γείτονές της και τους γείτονες των γειτόνων της, μεταξύ άλλων και τον Αραβικό Σύνδεσμο και άλλους περιφερειακούς και διεθνείς οργανισμούς. Θεωρούμε επιτακτική ανάγκη να ενισχυθούν οι προσπάθειες της ΕΕ για τη διαμόρφωση στρατηγικού σχεδίου και την ανάπτυξη εταιρικής σχέσης με την περιοχή της Μεσογείου με στόχο την επίλυση των σημερινών κρίσεων και την εξυπηρέτηση των μακροπρόθεσμων κοινών συμφερόντων.

1. Η πολιτική μετανάστευσης και ασύλου της ΕΕ πρέπει να οδηγήσει σε αποτελέσματα στην περιοχή της Μεσογείου

Η πρόσφατη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση έχει κλονίσει την ΕΕ. Οι τρέχοντες κοινοί κανόνες δεν λειτουργούν σωστά και δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις εξαιρετικές περιστάσεις. Είναι πλέον σαφές ότι η ήπειρός μας πρέπει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα από κοινού, ως σύνολο.

Πέραν της βελτίωσης της συνεργασίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, είναι καίριας σημασίας να εκμεταλλευτούμε πλήρως την εξωτερική διάσταση της πολιτικής για τη μετανάστευση και την κινητικότητα στην ΕΕ. Η ευρωμεσογειακή πολιτική πρέπει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις αυτές. Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΕΛΚ επιμένει ως προς την επιβολή της πολιτικής μηδενικής ανοχής κατά των παράνομων διακινητών και διαμεσολαβητών των μεταναστών –μεταξύ άλλων μέσω επιχειρήσεων όπως η EUNAVFOR MED–, τη βελτίωση των συνοριακών ελέγχων στις χώρες προέλευσης και διέλευσης, και τη σύναψη και εφαρμογή συμφωνιών επανεισδοχής μεταξύ των χωρών της ΕΕ και της Μεσογείου, καθώς και μεταξύ των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής αφενός και των αφρικανικών χωρών αφετέρου.

Στηρίζουμε το έργο του FRONTEX και της νέας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, ενθαρρύνοντας τη στενή συνεργασία της με τις εθνικές αρχές ακτοφυλακής των κρατών μελών, καθώς και με τις εθνικές αρχές ακτοφυλακής τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της παροχής έκτακτης βοήθειας στις αρχές της Λιβύης.

Πρέπει να καταρτίσουμε έναν κοινό ευρωπαϊκό  κατάλογο ασφαλών χωρών καταγωγής. Η βελτίωση της επικοινωνίας με τις χώρες εταίρους και η παροχή σαφών πληροφοριών σχετικά με τις ευρωπαϊκές πολιτικές για τις θεωρήσεις, ώστε η παράνομη μετανάστευση να καταστεί λιγότερο ελκυστική, είναι επίσης καίριας σημασίας.

2. Οικοδόμηση κράτους και εδραίωση της δημοκρατίας

Πιστεύουμε ότι η λήψη μέτρων για την ενίσχυση της δημοκρατίας και τη στήριξη των ελεύθερων και δημοκρατικών εκλογών πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα. Η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες των μέσων πολιτικής για την ανάπτυξη και τη στήριξη της δημοκρατίας τα οποία διαθέτει, καθώς και τις ικανότητές της ως προς τη διαχείριση κρίσεων, για να βοηθήσει τις αναδυόμενες δημοκρατίες. Είναι απαραίτητη η θεμελίωση του κράτους δικαίου και η προώθηση διαδικασιών οικοδόμησης εμπιστοσύνης σε θεσμική βάση.

Η ΕΕ πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να στηρίξει τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση στη Λιβύη, καθώς η αστάθεια που έχει προκύψει από αυτήν την ανεπίλυτη σύγκρουση και οι επακόλουθες δευτερογενείς επιπτώσεις σε όλη την περιοχή αποτελούν σημαντική απειλή για το σύνολο της Ένωσης. Η εξασφάλιση ομόφωνης στήριξης, εντός της Λιβύης, της κυβέρνησης εθνικής ενότητας της Λιβύης είναι μία από τις βασικές μας προτεραιότητες για την περιοχή, καθώς μια σταθερή Λιβύη και ένας λιβυκός λαός που έχει τον έλεγχο της επικράτειάς του και της ζωής του θα σταθεροποιήσουν την περιοχή.

Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστούν για να ενισχύσουν τη συνεργασία με τους μεσογειακούς εταίρους, να ενθαρρύνουν τον εκδημοκρατισμό και να διασφαλίσουν τον σεβασμό για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα· να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των γυναικών στις εκλογές ως υποψηφίων και ψηφοφόρων, στις προσπάθειες διαμεσολάβησης για την ειρήνη και στις εμπορικές διαπραγματεύσεις· να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή νέων ατόμων στον πολιτικό βίο και ιδίως στις τοπικές εκλογές· να σεβαστούν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και να ενθαρρύνουν την ανεξάρτητη και ερευνητική δημοσιογραφία· να εντείνουν τη συνεργασία μεταξύ αποκεντρωμένων δομών (σε δημοτικό, επαρχιακό και περιφερειακό επίπεδο) και στις δύο όχθες της Μεσογείου, για την ανάπτυξη ειδικών έργων.

3. Τρομοκρατία και ριζοσπαστικοποίηση

Η θρησκευτική ριζοσπαστικοποίηση και η επέκταση των τρομοκρατικών ομάδων αποτελούν πραγματικό κίνδυνο για όλη την Μεσόγειο. Η απότομη και ραγδαία ανάπτυξη του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη αποτελεί πηγή έντονου προβληματισμού και η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στο να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της εν λόγω τρομοκρατικής ομάδας στην περιοχή. Είναι απαραίτητο να καταπολεμήσουμε όχι μόνο τις ένοπλες δυνάμεις τους αλλά και την ιδεολογία τους.

Είναι συνεπώς απαραίτητη η παραγωγή και η διάδοση υλικού για την αντιμετώπιση αυτής της ρητορικής, εστιάζοντας ιδιαίτερα στους νέους, σε μια προσπάθεια να τους προσφέρουμε μελλοντικές προοπτικές για να αποθαρρύνουμε τη στρατολόγησή τους από τρομοκρατικές ομάδες. Για να γίνει αυτό, η Ένωση πρέπει να βοηθήσει τους γείτονές της να δημιουργήσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους νέους τους, ένα μέλλον στο οποίο μπορούν να πιστέψουν, και το οποίο θα ευνοείται από την απασχόληση και τη σταθερότητα.

Η ΕΕ και οι εθνικές αρχές πρέπει να συνεργαστούν πλήρως για την αντιμετώπιση αυτών των καίριων ζητημάτων. Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΕΛΚ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων και άλλων μορφών παράνομης διακίνησης που καθιστούν δυνατή τη χρηματοδότηση τρομοκρατικών ομάδων. Πρέπει να αποτρέψουμε τη ριζοσπαστικοποίηση μέσω του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ιδίως μεταξύ των νέων, και να βοηθήσουμε τις οικογένειες των νέων ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο ριζοσπαστικοποίησης. Θα πρέπει να ανταλλάξουμε βέλτιστες πρακτικές για την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης και προγράμματα αποριζοσπαστικοποίησης με τους εταίρους μας στη Νότια Μεσόγειο καθώς και για μηχανισμούς ανταλλαγής πληροφοριών ασφαλείας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και των μεσογειακών εταίρων, έτσι ώστε να καταπολεμήσουμε αποτελεσματικά τα τρομοκρατικά δίκτυα.

Θα πρέπει να εφαρμοστούν προγράμματα αποριζοσπαστικοποίησης που αποτρέπουν τη διάδοση προπαγάνδας και τη ρητορική μίσους. Πρέπει επίσης να εξασφαλίσουμε τη συμμετοχή διαμορφωτών της κοινής γνώμης, συμπεριλαμβανομένων θρησκευτικών ηγετών, σε εκστρατείες ενημέρωσης κατά της τρομοκρατίας και στην προώθηση αποτελεσματικών αντεπιχειρημάτων που αναδεικνύουν την κοινή μας κληρονομιά, τις αξίες και τον μεσογειακό χαρακτήρα μας με σκοπό την καταπολέμηση του φόβου, της καχυποψίας και της καταστροφής που συνεπάγεται η ριζοσπαστικοποίηση.

4. Επιδίωξη της επίλυσης πολιτικών συγκρούσεων, επένδυση στην πρόληψη συγκρούσεων, στήριξη των σταθερών εταίρων στην περιοχή

Καλούμε την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως την ΕΥΕΔ και την ΥΕ/ΑΠ, να αναλάβουν έναν πιο ενεργό διπλωματικό ρόλο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις και στην επίλυση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της σύγκρουσης μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, έτσι ώστε να διαδραματίσουν εξισορροπητικό ρόλο μεταξύ των περιφερειακών και παγκόσμιων παικτών.

Πράγματι, η ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή πρέπει να συνεχίσει να βρίσκεται υψηλά στις προτεραιότητές μας για την περιοχή, δεδομένου ότι η επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης θα έχει άμεσες θετικές συνέπειες σε άλλες περιφερειακές συγκρούσεις. Η διαπραγματευόμενη διακρατική λύση εξακολουθεί να είναι η μόνη ρεαλιστική λύση για τον τερματισμό της σύγκρουσης προς όφελος τόσο των Ισραηλινών, όσο και των Παλαιστινίων. Η πολιτική εποικισμών και η πρόσφατη πρωτοφανής τάση κατεδαφίσεων, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ και τα κράτη μέλη έργων, υπονομεύουν σοβαρά τη σταθερότητα της περιοχής και τις προοπτικές οποιασδήποτε ειρηνευτικής πρωτοβουλίας.

Πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι οι πολιτικές προσπάθειες πρέπει να ενταθούν, δεδομένου ότι δεν μπορεί να αναμένεται από τους ευρωπαίους πολίτες και φορολογούμενους να χρηματοδοτούν επ’ αόριστον την ανασυγκρότηση.

Στην στρατηγική της ΕΕ για τη Μεσόγειο πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη ο δεσμός με την υπόλοιπη αφρικανική ήπειρο και με την Αραβική Χερσόνησο, με στόχο την πρόβλεψη των κινδύνων αλλά και την αξιοποίηση των οφελών σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

5. Ανάπτυξη συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών και δημιουργία οικονομικών ευκαιριών στη Μεσόγειο

Η αλληλεγγύη είναι επίσης απαραίτητη για τη σταθεροποίηση και την οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή. Πρέπει να στηρίξουμε όλες τις προσπάθειες για την επίτευξη μεγαλύτερης οικονομικής ολοκλήρωσης μεταξύ των χωρών της νότιας Μεσογείου αφενός, και μεταξύ των χωρών σε αμφότερες πλευρές της Μεσογείου αφετέρου, ως προτεραιότητα της ΕΕ. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η δημιουργία οικονομικών ευκαιριών στη Μεσόγειο θα έχει θετικές πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις σε όλα τα ζητήματα που συνδέουν τις δύο περιοχές.

Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΕΛΚ δίνει έμφαση στα εξής:

• εποπτεία των διαπραγματεύσεων ελευθέρων συναλλαγών για την ενίσχυση των οικονομικών δεσμών μεταξύ των εν λόγω χωρών και προώθηση της ταχείας προόδου τους βάσει κοινών συμφερόντων, ιδίως μέσω των μικτών κοινοβουλευτικών επιτροπών και της διασφάλισης της συμμετοχής όλων των ενδιαφερόμενων οικονομικών παραγόντων·
• διοχέτευση των πρωτοβουλιών της ΕΕ στη Μεσόγειο σε σημαντικά στρατηγικά έργα για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, όπως οι υποδομές στον τομέα της ενέργειας, των υδάτινων πόρων, των τηλεπικοινωνιών και των μεταφορών·
• στήριξη στις ΜΜΕ για την οικονομική τους ένταξη στη δράση της ΕΕ στην περιοχή της Μεσογείου διευκολύνοντας τις προσπάθειες διεθνοποίησής τους, καθώς οι επιχειρήσεις αυτές αποτελούν τις κινητήριες δυνάμεις της οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή·
• στήριξη και ενίσχυση των επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, ιδίως μεταξύ νέων και γυναικών, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για τη διασφάλιση της πρόσβασης των νεοσύστατων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση·
• περαιτέρω προώθηση της δικτύωσης μεταξύ εταιρειών μέσω της δημιουργίας πολυμερών εμπορικών επιμελητηρίων·
• επίγνωση ότι οι οικονομικές ευκαιρίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εγγύηση της ασφάλειας και της προστασίας γύρω από τη Μεσόγειο, ιδίως στον τομέα του τουρισμού·
• ενίσχυση της ασφάλειας στρατηγικών υποδομών, στις οποίες συγκαταλέγονται τα διυλιστήρια πετρελαίου και οι εμπορικές οδοί (σε συνάρτηση με το πρόβλημα της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας).

6. Προς μια νέα Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και ενίσχυση της Ένωσης για τη Μεσόγειο

Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ) υπόκειται επί του παρόντος σε αναθεώρηση. Μέσω της πλήρους αξιοποίησης της Ένωσης για τη Μεσόγειο – της διακυβερνητικής πρωτοβουλίας για τη Μεσόγειο που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Διαδικασίας της Βαρκελώνης και εντάσσει τις χώρες της Αδριατικής στη μεσογειακή συνεργασία – η μελλοντική πολιτική γειτονίας πρέπει να αναπτύξει ένα ισχυρό στρατηγικό πρόγραμμα με στόχους:

• τη στήριξη εταίρων που προβαίνουν σε μεταρρυθμίσεις για την προώθηση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρώπινων δικαιωμάτων·
• τη συμβολή στην χωρίς αποκλεισμούς οικονομική ανάπτυξή τους και στην προώθηση εταιρικής σχέσης με την κοινωνία των πολιτών, παράλληλα με την ανάπτυξη σχέσεων με τις κυβερνήσεις·
• τη στήριξη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, την τόνωση της μεγέθυνσης και των θέσεων εργασίας, της τόνωσης του εμπορίου και της ενισχυμένης συνεργασίας σε άλλους τομείς.

Αυτό σημαίνει ότι η ΕΠΓ πρέπει να εντατικοποιήσει τις προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου που ορίστηκε το 2010 στο πλαίσιο της Διακήρυξης της Μασσαλίας – ήτοι την επιδίωξη της σταθερότητας και της ειρήνης σε ολόκληρη την ευρωμεσογειακή περιοχή.

Η στρατηγική συνεργασία μεταξύ της ΕΠΓ και της Ένωσης για τη Μεσόγειο, που περιλαμβάνει μια κοινοβουλευτική διάσταση μέσω της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της Ένωσης για τη Μεσόγειο, αποτελεί υποχρέωσή μας αν θέλουμε να ενισχύσουμε τον ρόλο της ηπείρου μας στην περιοχή της Μεσογείου και να αντιμετωπίσουμε όλα τα κρίσιμα προβλήματά της.

7. Συνεργασία στον τομέα της ενέργειας: για την ασφάλεια και την ευημερία της περιοχής της Μεσογείου

Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΕΛΚ αναγνωρίζει επίσης τη στρατηγική διάσταση της ενεργειακής συνεργασίας στην περιοχή της Μεσογείου και υπογραμμίζει τις δυνατότητες που προσφέρει η επανεξέταση της ΕΠΓ για τη σύσφιγξη των ενεργειακών δεσμών με τους εξής τρόπους:

• οργάνωση της ενεργειακής συνεργασίας μέσω της ανάπτυξης στρατηγικού διαλόγου με τους μεσογειακούς εταίρους·
• πρόβλεψη των επιπτώσεων που έχουν οι πολιτικές κρίσεις στον τομέα της ενέργειας και αντιστρόφως·
• διασφάλιση της συνεργασίας στον τομέα της επιστήμης και της Ε&Α σε θέματα ενεργειακής διαφοροποίησης, αποθήκευσης και μεταφοράς (ιδίως ως προς την ηλιακή ενέργεια).