Καινοτομία στην Ευρώπη: βάζουμε τους ανθρώπους στην καρδιά της καινοτομίας

Η Ευρώπη πρέπει να ξυπνήσει!

Παρόλο που, κατά τις δεκαετίες του '80 και του '90, ο κόσμος άλλαζε χάρη στις πολιτιστικές και πολιτικές εξελίξεις, η κινητήρια δύναμη πίσω από τις τεράστιες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις είναι σήμερα οι τεχνολογικές καινοτομίες. Αν λάβει κανείς υπόψη τις τεχνολογικές βελτιώσεις που σημειώνονται στις ΗΠΑ, στην Ασία και σε μέρος της Μέσης Ανατολής, η Ευρώπη πρέπει να ανεβάσει ταχύτητα, να καλύψει την απόσταση που τη χωρίζει από τις χώρες αυτές και να αναζωπυρώσει τη φιλοδοξία της να διαμορφώσει τον ψηφιακό κόσμο, καθώς οι πολιτικές καινοτομίας θα ορίσουν πώς θα διασφαλίσουμε στο μέλλον τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής μας.

Η Ευρώπη διαθέτει ένα κρίσιμο πλεονέκτημα όσον αφορά την καινοτομία

Η Ευρώπη θα αξιοποιήσει το επόμενο κύμα καινοτομιών χάρη στις αξίες μας. Η πολιτική μας σταθερότητα και η κοινωνική οικονομία της αγοράς είναι πολύτιμα εργαλεία που μας δίνουν μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, καθώς εξασφαλίζουν την ηγετική μας θέση κατά την προσεχή ψηφιακή μεταβατική περίοδο. Η ήπειρός μας έχει τώρα μια μοναδική ευκαιρία να διαμορφώσει το επόμενο κύμα της ψηφιακής επανάστασης: στα προσεχή χρόνια, οι νέες τεχνολογίες θα μεταμορφώσουν ριζικά τις παραδοσιακές βιομηχανίες και θα επηρεάζουν πολυάριθμες πτυχές της καθημερινής μας ζωής, και όχι μόνο τους τρόπους επικοινωνίας μας. Το επόμενο ψηφιακό κύμα δεν θα αφορά μόνο τις δεξιότητες της τεχνολογίας της πληροφορίας και νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από την ικανότητά μας να κατανοήσουμε πώς θα εφαρμόσουμε την καινοτομία στην καθημερινότητά μας. Η Ευρώπη είναι πλέον ικανή να ανταπεξέλθει στην πρόκληση αυτή, καθώς η ειδοποιός διαφορά έγκειται στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής μας, χάρη στις αξίες, την κοινωνική οικονομία της αγοράς, τη δημιουργική ικανότητα και την πολιτική σταθερότητά του, αλλά και χάρη στις βιομηχανίες, το ερευνητικό δυναμικό, τα εκπαιδευτικά συστήματα και την καταναλωτική ισχύ του.

Ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής θα διαμορφώσει την ψηφιακή εποχή

Η καινοτομία βρισκόταν ανέκαθεν στον πυρήνα του ευρωπαϊκού DNA: πρέπει οι Ευρωπαίοι να ονειρευτούν και πάλι μια Ευρώπη που είναι παγκόσμιος ηγέτης στον χώρο της καινοτομίας. Η ευημερία των ευρωπαϊκών κοινωνιών μας, καθώς και η κοινωνική μας ασφάλεια στο μέλλον, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την καινοτομία.

Η Ευρώπη πρέπει να ανακτήσει το θέλω της για καινοτομία: διαθέτουμε εκατομμύρια νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, νέους επιχειρηματίες, ερευνητές και φοιτητές που βρίσκονται σε ετοιμότητα να φέρουν εις πέρας τον ρόλο τους, εφόσον δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες και προσφέρουμε τα κατάλληλα κίνητρα για να αναπτυχθούν και να παραμείνουν στην Ευρώπη.

Μπορούμε να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον καινοτομίας, που θα τροφοδοτείται από τις αξίες μας και δεν θα είναι έρμαιο στα χέρια τεχνολογικών κολοσσών ή αυταρχικών δυνάμεων, καθώς η Ευρώπη αντιπροσωπεύει μια λύση όχι μόνο ισορροπημένη, αλλά και δίκαιη, που σημαίνει ότι πρέπει επίσης να εξαλείψουμε το χάσμα ανάμεσα στις προηγμένες περιοχές και εκείνες που έχουν δρόμο να καλύψουν.

Η Ευρώπη ακούει τους φόβους και τις ανησυχίες των πολιτών και απαντά: η καινοτομία δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις. Η πολιτική ηγεσία φέρει την ευθύνη να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να ενσωματωθεί η καινοτομία στις κοινωνίες, αλλά πρέπει επίσης να προβλέπει και να εξισορροπεί τον αντίκτυπο της καινοτομίας στους πολίτες και στις κοινωνίες.

Πρέπει να διαμορφώσουμε μια πανευρωπαϊκή Ένωση Καινοτομίας η οποία: 1) θα βελτιώσει την καθημερινή ζωή των πολιτών, 2) θα προετοιμάσει τους πολίτες, τις βιομηχανίες και τους πανεπιστημιακούς μας για το επόμενο ψηφιακό κύμα, 3) θα εξασφαλίσει την πρόσβαση όλων σε ψηφιακές ευκαιρίες στη ζωή τους, 4) θα επωφελείται από φιλόδοξη χρηματοδότηση.

 (1) Πιστεύουμε ότι η καινοτομία μπορεί να βελτιώσει την καθημερινή ζωή των πολιτών μας

• Η ενίσχυση της καινοτομίας απαιτεί την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην ασφάλεια του κυβερνοχώρου:
  • δημιουργία νέων ευρωπαϊκών κέντρων ερευνών για την κυβερνοασφάλεια·
  • διασφάλιση της συνεχούς επικαιροποίησης των ισχυρών προτύπων για την ασφάλεια των υποδομών ζωτικής σημασίας (σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, εγκαταστάσεις υδροληψίας) μέσω της αναθεώρησης της οδηγίας για την ασφάλεια δικτύων και πληροφοριών (NIS)·
  • δημιουργία ενός ευρωπαϊκού σώματος  για την προάσπιση του κυβερνοχώρου, ούτως ώστε να δείξουμε ότι διαθέτουμε μέσα άμυνας βάσει της τεχνογνωσίας μας.
• Η ενίσχυση της καινοτομίας συνεπάγεται νέα επιθετική δράση σε ηγετικούς τομείς για την δημιουργία μιας οικονομίας βασιζόμενης στα δεδομένα και τη δημιουργία του επόμενου «Airbus»:
  • για την υγεία (π.χ. έργα για τη θεραπεία του καρκίνου/Alzheimer) – κατάκτηση της πρώτης θέσης στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης (νέα ευρωπαϊκά  «εργαστήρια»), προσωποποιημένη υγειονομική περίθαλψη με τη χρήση μαζικών δεδομένων  στο πλαίσιο εφαρμογών, με όλες τις κατάλληλες εγγυήσεις για την ασφάλεια των δεδομένων·
  • για την κινητικότητα – συνεργατικά και ευφυή συστήματα μεταφορών (C-ITS), ευφυείς δρόμοι και βελτιωμένη διατροπικότητα και συνδεσιμότητα, ημιαυτόνομη και αυτόνομη οδήγηση, περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα και άλλες εναλλακτικές λύσεις χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, όπως οι κυψέλες καυσίμου·
  • για τη στέγαση – ψηφιακή αρχιτεκτονική για τη μείωση του κατασκευαστικού κόστους, συνδεδεμένα σπίτια για την εξοικονόμηση ενέργειας, πολεοδομικός σχεδιασμός για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας και την πρόβλεψη της αστικής ανάπτυξης, προώθηση της έννοιας των έξυπνων πόλεων και των έξυπνων χωριών·
  • για τη διαστημική στρατηγική – έγκαιρη προειδοποίηση για φυσικές καταστροφές· δορυφορική χαρτογράφηση της λειψυδρίας, της ποιότητας του εδάφους και της αλλαγής χρήσης της γης σε παγκόσμιο επίπεδο· επιχειρήσεις διάσωσης· χαρτογράφηση πυρκαγιών· πλοήγηση αυτοκινήτων· συνοριακοί έλεγχοι· επικοινωνία·
  • για την ενέργεια – χρήση τεχνολογιών καθαρής ενέργειας για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα και την ενέργεια, π.χ. καινοτόμος παραγωγή πράσινου βιοαερίου από την επεξεργασία κοπριάς.
• Η ενίσχυση της καινοτομίας σημαίνει επίσης την αναζωογόνηση τομέων που είναι κρίσιμοι για την ποιότητα ζωής μας:
  • για τη γεωργική παραγωγή – χρήση της ρομποτικής, τεχνολογίες λεπτομηχανικής και χαρτογράφησης για τον περιορισμό της χρήσης παρασιτοκτόνων· μαζικά δεδομένα για την παρακολούθηση και τον εντοπισμό των ζωικών ασθενειών, της χρήσης λιπασμάτων και των φυτικών ελλείψεων· σταδιακή ανάπτυξη της ευρυζωνικής πρόσβασης στο διαδίκτυο σε γεωργικές περιοχές, της καινοτόμου επεξεργασίας κοπριάς για την παραγωγή ανόργανων συμπυκνωμάτων υψηλής ποιότητας ως βιώσιμη εναλλακτική λύση για τα ανόργανα λιπάσματα·
  • για καλύτερες συνθήκες εργασίας – τηλεργασία, επαγγελματική κινητικότητα·
  • για την έξυπνη πρόσβαση σε υπηρεσίες από το σπίτι – τηλεϊατρική, ηλεκτρονική υγεία·
  • για την παροχή περισσότερων ευκαιριών σε πολίτες με αναπηρία, ώστε να έχουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας και να συμμετέχουν στην κοινωνία.
• Η ενίσχυση της καινοτομίας σημαίνει την καλύτερη προστασία της ευρωπαϊκής μας πολιτιστικής πολυμορφίας και δημιουργικής ταυτότητας:
  • προώθηση ενός ευρωπαϊκού «Netflix»·
  • δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ψηφιακής βιβλιοθήκης·
  • επένδυση στους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργικότητας (ΚΠΔ) στην Ευρώπη και αξιοποίηση του ανεξερεύνητου δυναμικού της ψηφιοποίησης στους ΚΠΔ.

 (2) Θέλουμε να προετοιμάσουμε την Ευρώπη για το επόμενο κύμα καινοτομιών

• Θέτουμε το σωστό πλαίσιο – μπορούμε να επιβάλλουμε τους κανόνες, τις αξίες και τα πρότυπά μας, καθώς είμαστε μια αγορά 500 εκατ. καταναλωτών:
  • εμβάθυνση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς για να δώσουμε τέλος στον κατακερματισμό και να δημιουργήσουμε μια αγορά με τις μεγαλύτερες δυνατές διαστάσεις·
  • ευρωπαϊκή πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων και ελεύθερη ροή δεδομένων σε όλη την ΕΕ για τις μεγάλες εταιρείες και τις νεοφυείς επιχειρήσεις, χωρίς περιορισμούς·
  • ευρωπαϊκό νέφος ανοικτής επιστήμης και πλατφόρμα δεδομένων·
  • απόρρητο και ασφάλεια των δεδομένων, ούτως ώστε να καλλιεργηθεί εμπιστοσύνη στο ψηφιακό οικοσύστημα·
  • δυναμική ψηφιοποίηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων·
  • βελτίωση της πρόσβασης στις χρηματοπιστωτικές αγορές με στόχο τις έξυπνες επενδύσεις·
  • διευκόλυνση της μετάβασης από τη θεωρία στην πράξη – πολύ συχνά οι καινοτομίες δημιουργούνται, αλλά δεν κινούνται στην αγορά·
  • προώθηση των βραβείων «Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Καινοτομίας» και «Καινοτόμες Ευρωπαίες»·
  • προώθηση των βραβείων «StartUp Europe» για την καινοτομία.
• Η εξασφάλιση της πρόσβασης στην τεχνολογία και η παροχή των κατάλληλων υποδομών θα παίξουν καίριο ρόλο στη διασφάλιση της ευρωπαϊκής συνοχής:
  • η Ευρώπη πρέπει να αδράξει τις ευκαιρίες που προσφέρουν το «διαδίκτυο των πραγμάτων», τα μαζικά δεδομένα, η αλυσίδα συστοιχιών και η εφαρμογή λογισμικού·
  • ανανέωση και αναβάθμιση του προγράμματος «Ορίζων 2020» με βάση τους νέους κανόνες και την αξία των ιδεών, με στόχο τη δημιουργία μιας απλής και δίκαιης διαδικασίας·
  • τα κράτη μέλη πρέπει να εκπληρώσουν τη δέσμευσή τους όσον αφορά το 3% του ΑΕγχΠ για την έρευνα και την καινοτομία·
  • στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, η μεθοδολογία έξυπνης εξειδίκευσης θα πρέπει να γίνει το εξ ορισμού πρότυπο·
  • επενδυτικό σχέδιο 4.0 (συνέχεια του σχεδίου Juncker)·
  • ανάπτυξη των γλωσσικών τεχνολογιών και πρόσβαση σε αυτές, για να καταστεί δυνατή η πολύγλωσση ψηφιακή ενιαία αγορά·
  • WiFi4EU, ευρυζωνικά δίκτυα υψηλών ταχυτήτων, φασματική αναγνώριση, ανάπτυξη κβαντικών τεχνολογιών και 5G·
  • υπερυπολογιστές και ηλεκτρονικές υποδομές σε κάθε περιφέρεια (π.χ. εξόρυξη δεδομένων)·
  • θέσπιση ευρωπαϊκού δικτύου νεοφυών επιχειρήσεων – «Erasmus 4.0»·
  • ενθάρρυνση της συνέχισης και ευρύτερης εφαρμογής της έξυπνης εξειδίκευσης (π.χ. πρωτοβουλία Vanguard) στις περιφέρειες και συνέχιση των Ευρωπαϊκών Συμπράξεων Καινοτομίας για τις έξυπνες πόλεις και κοινότητες.
• Συνδυασμός των κατάλληλων δεξιοτήτων με τις κατάλληλες ευκαιρίες – παροχή ελκυστικών κινήτρων για να επιστρέψουν άτομα με ΤΑΛΕΝΤΑ στην ΕΕ:
  • ψηφιακή μάθηση και κατάρτιση  από μικρή ηλικία έως το πανεπιστήμιο, συμπεριλαμβανομένης επαγγελματικής κατάρτισης·
  • διοργάνωση «ψηφιακών θερινών κατασκηνώσεων» με τη χορηγία εταιρειών·
  • Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο για την καινοτομία· ενίσχυση των δικτύων νέων καινοτόμων και επιχειρηματιών, π.χ. μέσω των κοινοτήτων γνώσης και καινοτομίας του ΕΙΤ·
  • συντονισμός κοινών προγραμμάτων μάστερ και μεταδιδακτορικής έρευνας, ψηφιακό μεταπτυχιακό πρόγραμμα Erasmus·
  • Internet Think Tank (‘EUI 4.0’);
  • Ευρωπαϊκή Ακαδημία Γνώσης και Καινοτομίας – ερευνητικές πλατφόρμες ψηφιακής ικανότητας·
  • ενθάρρυνση της «επιστήμης του πολίτη»·
  • ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην κατάρτιση νέων γεωργών, με στόχο την προώθηση της καινοτομίας.
• Δημιουργία μιας ψηφιακής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς:
  • η καινοτομία παρέχει επίσης νέες ευκαιρίες απασχόλησης – πρέπει να ενθαρρύνουμε νέα επιχειρηματικά μοντέλα που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και παράλληλα διατηρούν τα κοινωνικά πρότυπα στην ψηφιακή οικονομία·
  • δίκαιες εμπορικές συμφωνίες που προστατεύουν τους εργαζομένους μας από το αθέμιτο ντάμπινγκ·
  • δια βίου επαγγελματική κατάρτιση, ούτως ώστε να προσαρμόζονται καλύτερα οι δεξιότητες των εργαζομένων στις μεταβολές της αγοράς εργασίας·
  • ανάπτυξη νέων μοντέλων συνθηκών εργασίας που βελτιώνουν την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής στην ψηφιακή εποχή·
  • νέο πλαίσιο για ψηφιακές πλατφόρμες που διασφαλίζει ότι εμπορικές πρακτικές που είχαν απαγορευτεί στον αναλογικό κόσμο θα παραμείνουν απαγορευμένες στην ψηφιακή εποχή.

(3) Θέλουμε κάθε πολίτης να συμμετέχει στην Ένωση Καινοτομίας

• Συμμετοχική δημοκρατία (διαβουλεύσεις, συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, κλπ.)·
• διενέργεια των ευρωπαϊκών εκλογών με ψηφιακή ψηφοφορία (σε φάση δοκιμής το 2019)·
• διοίκηση χωρίς χαρτί (εσθονικό μοντέλο)·
• μείωση της γραφειοκρατίας κατά 30% με την απλούστευση των διαδικασιών και την κατάργηση ρυθμίσεων που μπορούν να αντικατασταθούν από εικονικές προσομοιώσεις·
• κοινοποίηση της προστιθέμενης αξίας των ευρωπαϊκών έργων (π.χ. «Να Λάμψουν τα Αστέρια!»).

(4) Θέλουμε η φιλοδοξία μας να διέπει τον προϋπολογισμό μας

• Η καινοτομία πρέπει να είναι μία από τις υψηλότερες προτεραιότητες στο επόμενο ΠΔΠ (μετά το 2020) και πρέπει να αποτελεί βασικό στοιχείο κατά την ενδιάμεση αξιολόγησή του, συμπεριλαμβανομένων των αποτελεσμάτων του 9ου ΠΠ και τα μελλοντικά κονδύλια των ΕΔΕΤ:
  • 120 δισεκατ. ευρώ από το 9ο ΠΠ θα πρέπει να προορίζονται για την έρευνα και την καινοτομία, με 46 εκατ. ευρώ επιπλέον από τη θεματική συγκέντρωση του προγραμματισμού της πολιτικής συνοχής·
  • θα πρέπει να απλουστευτούν οι κανόνες και διαδικασίες για την πρόσβαση στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και θα πρέπει να εκτελέσουμε τον προϋπολογισμό με καινοτόμο τρόπο, ούτως ώστε να αποφεύγεται η γραφειοκρατία·
  • θα πρέπει να δημιουργηθούν συνέργειες μεταξύ των ταμείων για την έρευνα και την καινοτομία, των διαρθρωτικών ταμείων, των ΕΔΕΤ και άλλων χρηματοδοτικών μέσων.
• Θα πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στη χρηματοδοτική μας στήριξη και να την παρέχουμε στα καλύτερα έργα που έχουν πραγματική ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία και των οποίων η διαχείριση δεν είναι δυνατή σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο.
• Οι κανόνες σχετικά με τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία θα πρέπει να επιτρέπουν τη μεγαλύτερη διαπεριφερειακή συνεργασία όσον αφορά την καινοτομία.
• Τα χρηματοδοτικά προγράμματα και τα διάφορα μέσα θα πρέπει να εναρμονίζονται, ούτως ώστε να βγαίνουν από την «κοιλάδα του θανάτου».
• Οι τεχνολογικοί κολοσσοί πρέπει να συμβάλλουν σε αυτό το κύμα καινοτομιών με την καταβολή νέου φόρου για την πρόσβαση στην ευρωπαϊκή ψηφιακή ενιαία αγορά.
• Ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να προωθεί έργα με κοινωνικά υπεύθυνο αντίκτυπο, όπως ψηφιακές κατασκηνώσεις, ψηφιακή δια βίου εκμάθηση, ψηφιακή κατάρτιση, ψηφιακή ολοκλήρωση, κλπ.
• Θα πρέπει να διευκολύνεται η πρόσβαση των νεοφυών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε επιχειρηματικά κεφάλαια και σε δάνεια.